قراردادهای BOO مخفف Build-Own-Operate و در بردارنده سه مفهوم «ساخت، تملک و بهره برداری» اند. این نوع قراردادها یکی از روشهای مشارکت عمومی-خصوصی (PPP) است که در آن یک سرمایه‌گذار خصوصی متعهد می‌شود تا یک پروژه زیربنایی را با هزینه و سرمایه خود احداث کند، مالکیت آن را در اختیار داشته باشد و به مدت مشخصی آن را بهره‌برداری کند.

در قراردادهای BOO، سرمایه‌گذار ریسک‌های مالی و فنی پروژه را بر عهده می‌گیرد. در مقابل، سرمایه‌گذار از طریق بهره‌برداری از پروژه، درآمد کسب می‌کند و می‌تواند سرمایه‌گذاری خود را بازگرداند و سودآوری داشته باشد.

قراردادهای BOO مزایای متعددی برای دولت و سرمایه‌گذار دارند. از جمله مزایای این قراردادها برای دولت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش بار مالی دولت در اجرای پروژه‌های زیربنایی
• دسترسی به فناوری و دانش فنی جدید
• افزایش بهره‌وری و کیفیت خدمات

از جمله مزایای این قراردادها برای سرمایه‌گذار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کسب درآمد از طریق بهره‌برداری از پروژه
• بازگشت سرمایه و کسب سود
• استفاده از ظرفیت‌های تولید و اشتغال‌زایی

قراردادهای BOO در طیف گسترده‌ای از پروژه‌های زیربنایی مانند نیروگاه‌ها، فرودگاه‌ها، بزرگراه‌ها، تونل‌ها، سیستم‌های تصفیه فاضلاب، و سایر پروژه‌های عمرانی قابل استفاده هستند.

مراحل اجرای قراردادهای BOO به شرح زیر است:

1. اعلام فراخوان و انتخاب سرمایه‌گذار: دولت فراخوانی برای انتخاب سرمایه‌گذار برای اجرای پروژه منتشر می‌کند. سرمایه‌گذاران پس از بررسی شرایط فراخوان، پیشنهادات خود را ارائه می‌دهند. دولت پس از بررسی پیشنهادات، سرمایه‌گذار برتر را انتخاب می‌کند.
2. انعقاد قرارداد: پس از انتخاب سرمایه‌گذار، قرارداد بین دولت و سرمایه‌گذار منعقد می‌شود. قرارداد باید شامل کلیه شرایط و تعهدات طرفین باشد.
3. احداث پروژه: سرمایه‌گذار متعهد می‌شود تا پروژه را با هزینه و سرمایه خود احداث کند.
4. راه‌اندازی و بهره‌برداری: پس از احداث پروژه، سرمایه‌گذار متعهد می‌شود تا پروژه را راه‌اندازی کند و به مدت مشخصی آن را بهره‌برداری کند.
5. انتقال پروژه: پس از اتمام دوره بهره‌برداری، پروژه به دولت یا شخص ثالث دیگری منتقل می‌شود.

قراردادهای BOO قراردادهای پیچیده‌ای هستند که باید با دقت تنظیم شوند. در تنظیم این قراردادها باید کلیه شرایط و تعهدات طرفین به‌طور کامل و دقیق مشخص شود. همچنین باید تضمین‌های لازم برای اجرای قرارداد فراهم شود.

در ایران، قراردادهای BOO در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته‌اند. دولت ایران در تلاش است تا از این طریق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را در پروژه‌های زیربنایی جذب کند.

در ادامه به برخی از نکات مهم در تنظیم قراردادهای BOO اشاره می‌شود:

• تعیین دقیق وظایف و مسئولیت‌های طرفین: در قراردادهای BOO باید وظایف و مسئولیت‌های هر یک از طرفین به‌طور دقیق مشخص شود. این امر به جلوگیری از اختلافات احتمالی بین طرفین کمک می‌کند.
• پیش‌بینی تضمین‌های لازم: در قراردادهای BOO باید تضمین‌های لازم برای اجرای قرارداد پیش‌بینی شود. این تضمین‌ها می‌تواند شامل تضمین حسن انجام کار، تضمین پرداخت، و سایر تضمین‌های مناسب باشد.
• پیش‌بینی روش‌های حل و فصل اختلافات: در قراردادهای BOO باید روش‌های حل و فصل اختلافات بین طرفین پیش‌بینی شود. این امر به حل سریع و آسان اختلافات احتمالی کمک می‌کند.

با توجه به نکات فوق، می‌توان گفت که قراردادهای BOO می‌توانند ابزاری کارآمد برای جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه‌های زیربنایی باشند. با تنظیم دقیق این قراردادها می‌توان از مزایای این قراردادها برای هر دو طرف استفاده کرد.